aced dernegi
AMANOSLAR ÇEVRE KORUMA VE DAYANIŞMA DERNEĞİ (AÇED)
Kuruluş Tarihi: 10–05–2005
Merkezi: Kuzuculu Kasabası – Dörtyol-HATAY
Amanoslar Çevre Koruma ve Dayanışma Derneği AÇED 10 Mayıs 2005 tarihinde resmi olarak, Hatay ili Dörtyol ilçesine bağlı Kuzuculu beldesinde faaliyete geçmiş bir dernektir.
Derneğin amacı Amanos dağlarının eko turizm değerlerini, flora, fauna yapısını korumak ve tanıtmaktır. Derneğin ikinci bir amacı ise günümüzde git gide azalan insanlar arası dayanışmayı sağlamaktır.
2005 tarihinde resmi olarak faaliyetine başlamasına karşılık dernek kurulum süreci 2000 li yıllara dayanmaktadır. İlk önce insanlar arası diyalogu sağlayacak bir dayanışma derneği olarak düşünülmüştür. Bu süreç içinde sadece dayanışmanın pek etkili olmayacağı tartışılarak dayanışmanın başına çevre bütünlüğü eklenmiştir. Çevre olgusunun çok kapsamlı bir düşünce ve sorumluluk isteyen anlayış olmasından dolayı boyutu biraz daha düşürülerek Amanos Dağlarını kapsayacak şekle getirilmiş ve Amanoslar Çevre Koruma ve Dayanışma Derneği AÇED adı ortaya çıkarılmıştır.
İlk olarak kendine Çevre ve Dayanışmayı görev edinen derneğin amacı Amanos dağları ile sınırlı tutulmuştur. Bu amaç doğrultusunda Amanos Dağları etrafındaki yerleşim alanlarında yaşayan halklar ve çevre sorunları temel alınarak derneğin tüzüğüne yerleştirilmiştir.
Kurulum aşamasında halkın yoğun ilgisi ile karşılaşan dernek üye profili ve ses getiren çalışmalarından dolayı sürekli eleştirilen ve üzerine yorum yapılan bir dernek statüsüne dönüşmüştür. Resmi olarak faaliyete geçmeden önceleri derneğin kurulum aşamasında yerel seçimlerin denk gelmesi ve dernek içinde üye olarak bulunan kişilerin yerel seçimi kaybetmesi sonucu muhalif bir güç gibi algılanan dernek ne yazık ki uygunsuz bir zamanda kurulduğu için sürekli halktan ön yargılı tepkiler almaya başlamıştır. Daha oluşum aşamasında dernek grubuna yönelik haksız dedikodular yapılarak zayıflatılmaya çalışılmıştır.
Bu zorluklar içinde Kuzuculu Beldesinde kurulan AÇED resmi olarak kurulduktan sonra başarılı çalışmalara imza atarak bir anda Dörtyol ilçesinin haklı gururu olmaya başlamıştır. Fakat yinede faaliyette bulunduğu Kuzuculu beldesinde ön yargı ile karşılanmaya devam etmektedir.
Dernek Amanos dağlarında geziler yaparak keşfedilmemiş doğal güzellikleri kayıt altına alarak kamuoyu ile paylaşmaktadır. Bu amaç doğrultusunda; Kahraman Maraş’tan Samandağ’a kadar 175 Km. uzanan Amanos dağlarını inceleyip dernek merkezinde arşiv oluşturmaktadır. Kayıtlar sadece fotoğraf ve filme dayalı olmayı gezilen sahaların bilgileri tek tek not alınarak kaynak teşkil edecek şekilde belgeleme yapılmaktadır.
Yapılan geziler sonucu hiç keşfedilmeyen buluntular meydana çıkarılmıştır. Bunların haricinde halk tarafından bilinen ama şimdiye kadar kayıt altına alınmayan değerlerde fotoğrafları çekilerek yetkililere ve kamuoyuna bildirilmektedir. Bunların başında medyada haber yapılarak dikkat çekilmesi sağlanan buluşlar gelmektedir.
Dörtyol Kuzuculu beldesi sınırları içinde bulunan Dev Ayma Mağarası ve Çat köyü sınırları içindeki Kara Mağara bunların başında gelmektedir. Bu iki mağara da yöre halkı tarafından bilinmesine karşılık belgelenmemiştir. AÇED derneği bu mağaralar içine girerek belge toplayıp burada ki güzellikleri insanlara tanıtmıştır. Ayrıca Tekkoz Şelaleleri, Kızılkaya Şelaleleri, Buğulen Şelaleleri, Kapı Kale, Gavur Ören Antik yerleşim alanı, Mancınık Kalesi, Tahtalı Antik Yerleşim alanı, Meryem ana evi ve Kutsal suyu, tarihi Roma (Küffar) yolu, Çat Köyü Antik yerleşim alanı, Mantos (Bükle) Antik yerleşim Alanı, Kulak dağı sarnıçları, Gallepsu Mineralli su Kaynağı gibi eko turizm değerleri medyada yer alarak dikkat çekilmesi sağlanmıştır.
Amanos dağlarının sadece eko turizm değerleri değil flora (Bitkisel), Fauna (Hayvansal) dokusu da araştırılıp kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Bu araştırmalara örnek ise dağlarda bulunan Kardelen, Laleler, Endemik Sabun otu çiçeği (Sapanorya) Canavarotu çiçeği (Yağlık), Orkideler (Sahlep), Ağaç türleri olan Ihlamur ormanları Kara Servi (Avrupa Çamı), Andız Çamları, Ardıç türleri, Geniş yapraklı bitkiler, Mantar çeşitleri ve buna benzer bitkilerin koloni oluşturduğu alanlar kayıt altına alınarak insanlara tanıtımı yapılmıştır.
Hatay Dörtyol hep Amanos dağlarında yapılan bu keşifler ile gündeme gelmiştir. Daha önceleri AÇED tarafından fark edilen ama bir türlü resmi çekilemeyen ve belgesi oluşturulamayan bu yılan Aydın Üniversitesi Fen Fakültesine bağlı Biyoloji Bölümü üyesi Pr. Dr. Kurtuluş OLGUN tarafından keşfedilmiştir. Fakat ne yazık ki bu yılan türü Dörtyol Karakese Beldesi bölgesinde bulunmasına karşılık yılana Barani ismi verilmiştir. Amanoslar Çevre Koruma ve Dayanışma Derneği AÇED bu isme karşı gelerek ismin değişmesini istemiştir. Bu tavrı olumlu karşılayan Üniversite yönetimi yılana Latince olarak Richulamus Barani Türkçe olarak ta AÇED derneğinin önerdiği Amanos Yılanı ismini vermiştir.
Amanos Yılanı adı üstünde yılan olduğu için halk tarafından soğuk bakılan bir canlı türüdür. AÇED okullarda yapmış olduğu eğitim çalışmaları sonucu bu yılanı çocuklarımıza tanıtarak zararsız bir canlı olduğunu anlatmaya çalışmaktadır. Çünkü Amanos yılanı zehirsiz bir yılan türüdür. Doğadaki görevi ise kemirgenler, böcekler, sürüngenler, balıklar ve kuşlar ile beslenip besin zinciri halkasını oluşturmaktır. İnsana bir zararı olmayan 70 – 80 cm uzunluğundaki bu canlı ayrıca Amanos Dağlarına endemik bir türdür. Yani yeryüzünde sadece bizim dağlarımızda bulunmaktadır. Türkiye genelinde yaşayan 46 yılan türü bulunmaktadır. Amanos dağlarında bulunan bu yılan türü ile sayı 47 yılan türüne çıkmıştır. Amanos Yılanının Dörtyol ilçesinde bulunması ise ayrı bir şans faktörüdür. Çünkü bu yılan Dörtyol ismi ile anılmaktadır. AÇED’in yapmış olduğu çalışmalar sonucunda; Bizim için bir şey ifade etmeyen öldürdüğümüz Böcek ve Yılan ile Dörtyol ilçesinin bir sürü değeri olmasına karşılık, birçok insanın bir araya gelip kamuoyu oluşturamadığı bir anda Dörtyol bu canlılar sayesinde gündeme gelmiştir.
Deliçayın tarihdeki adı PİNARUS tur. Pers kralı Darius ve Roma kralı Büyük İskender M.Ö. 333 yılların da Kuzuculu ve Dörtyol Öğülbek mahallesi civarın da yaptıkları savaş şöyle anlatılır. Pers kralı Darius ‘ un ordusu İslahiye ve Hassa yönünde yani Amanosların doğusundadır. Büyük İskender‘in ordusu da Amanosların batısındadır. Öncüler sayesinde birbirlerini Deliçayın Öğülbek mevkiinde bulurlar ve kıyasıya savaşırlar. Savaşı kaybeden Pers kralı Darius kaçmak için Deliçay vadisini ve dere yatağını kullanır. Anlatılanlara göre Darius kaçarken tacını bir çalıya takıp Deliçay deresine düşürmüştür. Bilinmez yarı gerçek yarı doğru defineciler hala Deliçay deresinde o tacın peşindeler. O yüzden birçok tarihi ören yeri tahrip altındadır.
DERNEĞİN KURULUM AŞAMALARI ve GÖREVİ
2005 tarihinde resmi olarak faaliyetine başlamasına karşılık dernek kurulum süreci 2000 li yıllara dayanmaktadır. İlk önce insanlar arası diyalogu sağlayacak bir dayanışma derneği olarak düşünülmüştür. Bu süreç içinde sadece dayanışmanın pek etkili olmayacağı tartışılarak dayanışmanın başına çevre bütünlüğü eklenmiştir. Çevre olgusunun çok kapsamlı bir düşünce ve sorumluluk isteyen anlayış olmasından dolayı boyutu biraz daha düşürülerek Amanos Dağlarını kapsayacak şekle getirilmiş ve Amanoslar Çevre Koruma ve Dayanışma Derneği AÇED adı ortaya çıkarılmıştır.
İlk olarak kendine Çevre ve Dayanışmayı görev edinen derneğin amacı Amanos dağları ile sınırlı tutulmuştur. Bu amaç doğrultusunda Amanos Dağları etrafındaki yerleşim alanlarında yaşayan halklar ve çevre sorunları temel alınarak derneğin tüzüğüne yerleştirilmiştir.
Kurulum aşamasında halkın yoğun ilgisi ile karşılaşan dernek üye profili ve ses getiren çalışmalarından dolayı sürekli eleştirilen ve üzerine yorum yapılan bir dernek statüsüne dönüşmüştür. Resmi olarak faaliyete geçmeden önceleri derneğin kurulum aşamasında yerel seçimlerin denk gelmesi ve dernek içinde üye olarak bulunan kişilerin yerel seçimi kaybetmesi sonucu muhalif bir güç gibi algılanan dernek ne yazık ki uygunsuz bir zamanda kurulduğu için sürekli halktan ön yargılı tepkiler almaya başlamıştır. Daha oluşum aşamasında dernek grubuna yönelik haksız dedikodular yapılarak zayıflatılmaya çalışılmıştır.
Bu zorluklar içinde Kuzuculu Beldesinde kurulan AÇED resmi olarak kurulduktan sonra başarılı çalışmalara imza atarak bir anda Dörtyol ilçesinin haklı gururu olmaya başlamıştır. Fakat yinede faaliyette bulunduğu Kuzuculu beldesinde ön yargı ile karşılanmaya devam etmektedir.
ÇEVRESEL ETKİNLİKLER
Dernek Amanos dağlarında geziler yaparak keşfedilmemiş doğal güzellikleri kayıt altına alarak kamuoyu ile paylaşmaktadır. Bu amaç doğrultusunda; Kahraman Maraş’tan Samandağ’a kadar 175 Km. uzanan Amanos dağlarını inceleyip dernek merkezinde arşiv oluşturmaktadır. Kayıtlar sadece fotoğraf ve filme dayalı olmayı gezilen sahaların bilgileri tek tek not alınarak kaynak teşkil edecek şekilde belgeleme yapılmaktadır.
Yapılan geziler sonucu hiç keşfedilmeyen buluntular meydana çıkarılmıştır. Bunların haricinde halk tarafından bilinen ama şimdiye kadar kayıt altına alınmayan değerlerde fotoğrafları çekilerek yetkililere ve kamuoyuna bildirilmektedir. Bunların başında medyada haber yapılarak dikkat çekilmesi sağlanan buluşlar gelmektedir.
Dörtyol Kuzuculu beldesi sınırları içinde bulunan Dev Ayma Mağarası ve Çat köyü sınırları içindeki Kara Mağara bunların başında gelmektedir. Bu iki mağara da yöre halkı tarafından bilinmesine karşılık belgelenmemiştir. AÇED derneği bu mağaralar içine girerek belge toplayıp burada ki güzellikleri insanlara tanıtmıştır. Ayrıca Tekkoz Şelaleleri, Kızılkaya Şelaleleri, Buğulen Şelaleleri, Kapı Kale, Gavur Ören Antik yerleşim alanı, Mancınık Kalesi, Tahtalı Antik Yerleşim alanı, Meryem ana evi ve Kutsal suyu, tarihi Roma (Küffar) yolu, Çat Köyü Antik yerleşim alanı, Mantos (Bükle) Antik yerleşim Alanı, Kulak dağı sarnıçları, Gallepsu Mineralli su Kaynağı gibi eko turizm değerleri medyada yer alarak dikkat çekilmesi sağlanmıştır.
Amanos dağlarının sadece eko turizm değerleri değil flora (Bitkisel), Fauna (Hayvansal) dokusu da araştırılıp kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Bu araştırmalara örnek ise dağlarda bulunan Kardelen, Laleler, Endemik Sabun otu çiçeği (Sapanorya) Canavarotu çiçeği (Yağlık), Orkideler (Sahlep), Ağaç türleri olan Ihlamur ormanları Kara Servi (Avrupa Çamı), Andız Çamları, Ardıç türleri, Geniş yapraklı bitkiler, Mantar çeşitleri ve buna benzer bitkilerin koloni oluşturduğu alanlar kayıt altına alınarak insanlara tanıtımı yapılmıştır.
Geyik Böceği
Hayvansal dokusu olarak tüm dünyada Dörtyol ilçesini dernek tarafından yapılan keşif ile tanıtan Geyik Böceği araştırması başı çeken en büyük faaliyetlerden bir tanesidir. Geyik böceği araştırması ile tüm dünya medyasında yer alarak Dörtyol ilçesinin adı duyurulmuştur. Dernek üyeleri Amanos dağlarına endemik olan ismini Hassa Akbez kasabasından alan Akbez Geyik Böceğini dünya kamuoyuna taşıyarak dikkat çekmesini sağlamıştır. Yöre halkının pek farkında olmadığı bu önemli değer ise dağlarımızı ziyaret eden yabancı konuklar tarafından gizlice toparlanarak satılmaktadır. AÇED bu art niyetli kişilerin peşine düşerek bir hafiye gibi çalışarak dağlarda onlar ile birlikte yatıp kalkıp tüm bu böcek ticaretini kayıt altına alıp resmi kurumlara ve basına bildirmiştir. Bizim için önemsiz gibi görünen bir böcek ile Dörtyol ve Amanos dağlarını dünya kamuoyunun gündemine gelmiştir. Böceğin literatürdeki Latince ismi Lucanus Akbesiaunus Cervus’tur.
Amanos Yılanı
Hatay Dörtyol hep Amanos dağlarında yapılan bu keşifler ile gündeme gelmiştir. Daha önceleri AÇED tarafından fark edilen ama bir türlü resmi çekilemeyen ve belgesi oluşturulamayan bu yılan Aydın Üniversitesi Fen Fakültesine bağlı Biyoloji Bölümü üyesi Pr. Dr. Kurtuluş OLGUN tarafından keşfedilmiştir. Fakat ne yazık ki bu yılan türü Dörtyol Karakese Beldesi bölgesinde bulunmasına karşılık yılana Barani ismi verilmiştir. Amanoslar Çevre Koruma ve Dayanışma Derneği AÇED bu isme karşı gelerek ismin değişmesini istemiştir. Bu tavrı olumlu karşılayan Üniversite yönetimi yılana Latince olarak Richulamus Barani Türkçe olarak ta AÇED derneğinin önerdiği Amanos Yılanı ismini vermiştir.
Amanos Yılanı adı üstünde yılan olduğu için halk tarafından soğuk bakılan bir canlı türüdür. AÇED okullarda yapmış olduğu eğitim çalışmaları sonucu bu yılanı çocuklarımıza tanıtarak zararsız bir canlı olduğunu anlatmaya çalışmaktadır. Çünkü Amanos yılanı zehirsiz bir yılan türüdür. Doğadaki görevi ise kemirgenler, böcekler, sürüngenler, balıklar ve kuşlar ile beslenip besin zinciri halkasını oluşturmaktır. İnsana bir zararı olmayan 70 – 80 cm uzunluğundaki bu canlı ayrıca Amanos Dağlarına endemik bir türdür. Yani yeryüzünde sadece bizim dağlarımızda bulunmaktadır. Türkiye genelinde yaşayan 46 yılan türü bulunmaktadır. Amanos dağlarında bulunan bu yılan türü ile sayı 47 yılan türüne çıkmıştır. Amanos Yılanının Dörtyol ilçesinde bulunması ise ayrı bir şans faktörüdür. Çünkü bu yılan Dörtyol ismi ile anılmaktadır. AÇED’in yapmış olduğu çalışmalar sonucunda; Bizim için bir şey ifade etmeyen öldürdüğümüz Böcek ve Yılan ile Dörtyol ilçesinin bir sürü değeri olmasına karşılık, birçok insanın bir araya gelip kamuoyu oluşturamadığı bir anda Dörtyol bu canlılar sayesinde gündeme gelmiştir.
Deliçay'ın Tarihteki Önemi
Deliçayın tarihdeki adı PİNARUS tur. Pers kralı Darius ve Roma kralı Büyük İskender M.Ö. 333 yılların da Kuzuculu ve Dörtyol Öğülbek mahallesi civarın da yaptıkları savaş şöyle anlatılır. Pers kralı Darius ‘ un ordusu İslahiye ve Hassa yönünde yani Amanosların doğusundadır. Büyük İskender‘in ordusu da Amanosların batısındadır. Öncüler sayesinde birbirlerini Deliçayın Öğülbek mevkiinde bulurlar ve kıyasıya savaşırlar. Savaşı kaybeden Pers kralı Darius kaçmak için Deliçay vadisini ve dere yatağını kullanır. Anlatılanlara göre Darius kaçarken tacını bir çalıya takıp Deliçay deresine düşürmüştür. Bilinmez yarı gerçek yarı doğru defineciler hala Deliçay deresinde o tacın peşindeler. O yüzden birçok tarihi ören yeri tahrip altındadır.
Türkiye de Sadece Amanos dağlarında Yetişen Böcek
Hayvansal dokusu olarak tüm dünyada Dörtyol ilçesini dernek tarafından yapılan keşif ile tanıtan Geyik Böceği araştırması başı çeken en büyük faaliyetlerden bir tanesidir. Geyik böceği araştırması ile tüm dünya medyasında yer alarak Dörtyol ilçesinin adı duyurulmuştur. Dernek üyeleri Amanos dağlarına endemik olan ismini Hassa Akbez kasabasından alan Akbez Geyik Böceğini dünya kamuoyuna taşıyarak dikkat çekmesini sağlamıştır. Yöre halkının pek farkında olmadığı bu önemli değer ise dağlarımızı ziyaret eden yabancı konuklar tarafından gizlice toparlanarak satılmaktadır. AÇED bu art niyetli kişilerin peşine düşerek bir hafiye gibi çalışarak dağlarda onlar ile birlikte yatıp kalkıp tüm bu böcek ticaretini kayıt altına alıp resmi kurumlara ve basına bildirmiştir. Bizim için önemsiz gibi görünen bir böcek ile Dörtyol ve Amanos dağlarını dünya kamuoyunun gündemine gelmiştir. Böceğin literatürdeki Latince ismi Lucanus Akbesiaunus Cervus’tur.
Yorumlar
Yorum Gönder